بررسی و مطالعه چرایی انقلاب اسلامی در ایران (از سال 1357 ـ 1355)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه سیاسی و جامعه‌شناسی انقلاب دانشگاه شاهد

2 دانشجوی کارشناسی ارشد جامعه‌شناسی انقلاب دانشگاه شاهد

چکیده

با توجه به اهمیت انقلاب ایران که توانسته دگرگونی وسیعی در تمام ابعاد جامعه پدید آورد؛ لذا پژوهشگران داخلی و خارجی به دنبال بررسی علل و تبیین وقوع انقلاب ایران، نظریاتی را نیز ارائه کرده‌اند. هدف اصلی این پژوهش بررسی علل وقوع انقلاب در ایران است و در پی پاسخگویی به این پرسش است که: «علت انقلابی شدن مردم ایران و بروز انقلاب و قیام در بین سالهای "1357 ـ 1355" چیست؟» نگارنده تلاش کرده است با روش تحلیل اسنادی و ابزار فیشبرداری از اسناد رسمی، کتابها، مقالات با ارائه دیدگاه­های انقلابی از جمله نظریات اسکاچپول، اسملسر، امام­خمینی(ره)، فوکو و فوران به بررسی چرایی انقلاب اسلامی از نظر مردم انقلابی بپردازد. فرضیه چنین است که تحمیل تغییرات وسیع در کشور از طریق دستگاه دولتی، رقابت ابر قدرتها برای افزایش نفوذ، تقابل آشکار رژیم با اقتدار اسلامی، که از مهمترین مسائل روز جامعه آن روزگاران بود، باعث شکل­گیری واکنش مردمی و قیام شد که نشان از فراگیری آگاهی اجتماعی، سیاسی، مذهبی مردم نسبت به اوضاع و عملکرد نظام شاه داشت. سرانجام مردم با مشارکت انقلابی و رهبری انقلابی امام(ره) در طول قیام توانستند انقلاب را در 22 بهمن 1357 به پیروزی برسانند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Reviewing and Studying the Causes of the Islamic Revolution in Iran (From 1976 to 1979)

نویسندگان [English]

  • Abbas Keshavzar Shekari 1
  • Maliheh Haji Hassan 2
1 Associate professor of political science and sociology of revolution, Shahed University.
2 Graduate student of the sociology of revolution, Shahed University
چکیده [English]

Considering the importance of the Iranian Revolution, having been able to make a large change in all aspects of society, internal and external scholars have made some ideas in search for its causes and explanation. This research is mainly aimed at investigating the causes of the revolution in Iran. It tries to answer this main question: “What was the cause of the revolutionary movement of the Iranians, and the emergence of the revolution and the uprising of people during 1976 to 1979?” Applying documentary analysis method and reviewing official documents, books, and articles, the researchers tried to provide the views of Skachpol, Smasler, Imam Khomeini (RA), Foucault and Foran on the Islamic Revolution from revolutionary perspectives. The researchers hypothesized that the imposing of massive changes in the country by the regime’s institutions, competition between the superpowers for increasing their influence, the evident opposition of the regime to the dominance of Islam, which was one of the most important issues of the society those days, created a popular reaction and uprising. People had become aware of the social, political, and religious issues relating to the situation and performance of the Shah's regime. Eventually, people managed to win the revolution on February 22, 1979 by their revolutionary activities under the leadership of Imam Khomeini.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • revolution
  • revolutionary people
  • Imam Khomeini’s leadership
  • revolutionary participation
اسناد لانه جاسوسی (1386). تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی.
امام خمینی، روح­الله (1379). صحیفه امام. تهران: نشر آثار امام­خمینی(ره).
امام خمینی، روح­الله (1390). تبیان به آزادی در اندیشه امام­خمینی(ره). تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک (1382)، (1376)، (1390)، (1377)، (1379)؛ تهران: مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.
بی‌نا (1379). فرهنگ شعارهای انقلابی. تهران: انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
پناهی، محمدحسین (1392).  نظریه‌های انقلاب: وقوع، فرایند، پیامدها. چ ششم. تهران: انتشارات سمت.
حاجی­حسن، ملیحه (1396). مطالعه نقش و ابعاد رهبری امام­خمینی(ره) در فرایند انقلاب اسلامی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه شاهد. دانشکده علوم انسانی.
حسینی، حسین (1388). رهبری و انقلاب. چ دوم. تهران: نشر عروج.
خرمشاد، محمدباقر (1383). بازتاب انقلاب اسلامی ایران در نظریه‌های انقلاب. مجله جامعه­شناسی ایران. ش 3: 123 ـ 86.
زونیس، ماروین (1370).  شکست شاهانه. ترجمه عباس منجر. چ دوم. تهران: انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
کشاورز، عباس (1381). کاربست نظریه برینگتون در انقلاب اسلامی. پژوهشنامه متین. ش 16 ـ 15: 195 ـ 166.
کشاورز، عباس (1382). تبیین انقلاب اسلامی ایران از دیدگاه اسکاچپول. پژوهشنامه متین. ش 19: 118 ـ 97.
کشاورز، عباس؛ غفاری هشجین، زاهد؛ جلیلی، محسن (1388). بررسی تبیینهای انقلاب اسلامی ایران. فصلنامه علوم اجتماعی. ش 43 ـ 42: 87 ـ 39.
نیکبخت، مریم (1381). جنبش دانشجویی تبریز به روایت اسناد و خاطرات. تهران: سازمان تبلیغات اسلامی.