بررسی فرایند گسترش تفکر انقلابی در شهرستان نطنز (1340ـ1357)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دکترای تاریخ انقلاب اسلامی

چکیده

در این پژوهش سعی شده است به نقش شهرستان نطنز در نهضت امام­خمینی(ره) و انقلاب اسلامی پرداخته شود. نزدیکی این شهر به قم و کاشان، که اولی مرکز اصلی نهضت بود و دومی پایگاه برجسته­ای به شمار می‌آمد بر اهمیت آن می‌افزاید. در این تحقیق با استفاده از نظریه ساختمندیابی گیدنز سعی شده است وجوه ساختار و کنش در گرایش مردم نطنز به انقلاب اسلامی بررسی شود. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد ترکیبی از عوامل ساختاری اقتصادی (فقر نسبی و کمبود امکانات رفاهی)، فرهنگی (تبلیغ بهائیت و بی­حجابی) و امنیتی (حضور گسترده عوامل ساواک) موجب نارضایتی مردم نطنز از حکومت پهلوی شده بود. از سوی دیگر نقش کارگزاری با حضور اقشار مختلف مردم به رهبری روحانیت در گسترش افکار انقلابی در این شهرستان اثر گذاز بود. فعالان انقلابی با همکاری و دعوت از انقلابیون معروف و برگزاری جلسات مخفیانه به رشد نهضت میان مردم یاری رساندند. برخی از آنان به انقلابیون دیگر شهرها نیز کمک می‌کردند به گونه‌ای که تأمین بخشی از سلاحهای گرم انقلابیون کاشان از سوی مبارزان نطنزی صورت می‌گرفت. روش تحقیق توصیفی تحلیلی و با تکیه بر تاریخ شفاهی و اسناد است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An Appraisal of the Expansion of Revolutionary Thought in Natanz County

نویسنده [English]

  • Hussein Ali Ghorbani
PhD of the history of Islamic Revolution
چکیده [English]

This research is intended to review the role of Natanz County in Imam Khomeini’s movement and the Islamic Revolution. Closeness of this city to Qom and Kashan, the former was the main center of the movement, and the latter was a significant place, adds to its importance. Employing Giddens constructivist theory, we tried to review the aspects of structure and action of the people of Natanz towards the Islamic Revolution. The research findings indicated that a combination of economical structural factors (relative poverty and lack of welfare), cultural factors (propagation of Bahá'í Faith and fighting against Hijab) and security factors (the extensive attendance of the members of SAVAK) made people of Natanz dissatisfied with Pahlavi regime. On the other hand, the active role of people under the leadership of the clergymen facilitated spreading the revolutionary thoughts in this city. The revolutionary activists, in partnership with the prominent revolutionaries held secret meetings and helped expand the movement among the people. Some of them even helped the revolutionaries in other cities. For instance, some of the weapons of the revolutionaries of Kashan were provided by Natanz strugglers. The research follows a descriptive-analytical method based on oral history and documents.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Natanz
  • revolutionary activists
  • Islamic Revolution
الف) کتاب
«اسناد: در وزارت دربار 1330 تا 1334 و 1336 تا 1340؛ گزارشهای روزانه حسین علاء به محمدرضا پهلوی». معرف فرهاد رستم. فصلنامه تاریخ معاصر ایران. زمستان 1376. ش 2.
اسنادی از انتخابات مجلس در دوره رضا شاه (1384). به کوشش غلامرضا سلامی. تهران: سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی.
امام خمینی، روح‌اله (1378) صحیفه امام. ج 3. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام­خمینی (س).
امام خمینی، روح‌اله (1385)، ولایت فقیه. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام­خمینی (س).
انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک شرح مبارزات مردم استان اصفهان (1383). کتاب دوم. تهران: مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.
انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک (1384). کتاب نوزدهم. تهران: مرکز بررسی اسناد تاریخی.
انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک شرح مبارزات مردم استان اصفهان (1383). کتاب سوم. تهران: مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.
تقی­زاده انصاری، بدر (1386). نطنز دیروز و امروز. کرج: مؤلف.
توکلی، فائزه (1396). تاریخ شفاهی، مباحث نظری، روش­شناسی. تهران: سوره مهر.
حسینیان، روح­الله (1385). یکسال مبارزه برای سرنگونی رژیم شاه (بهمن 1356 تا بهمن 1357). تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
دانشنامه گیتاشناسی (1389). ج 2. ‌ترجمه‌ و گردآوری عباس جعفری. تهران: مؤسسه‌ جغرافیایی و کارتوگرافی گیتاشناسی.
ریتزر، جورج (1382). نظریه‌های جامعه­شناسی. ترجمه هوشنگ نایبی. تهران: نی.
شجیعی، زهرا (1372). نخبگان سیاسی ایران از انقلاب مشروطیت تا انقلاب اسلامی ایران. ج 4. تهران: سخن.
عباس­زادگان، سیدمحمد (1371). دانش­آموزان در صحنه، نقش اجتماعی و سیاسی دانش­آموزان در ایران. تهران: انتشارات سیمای جوان.
عزیزی، حشمت­الله (1386). تاریخ شفاهی ارتش در انقلاب اسلامی. تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
گلدستون، ج (1392). مطالعه تطبیقی و تاریخی در باب انقلابها. تهران: کویر.
گیدنز، آنتونی (1384). مسائل محوری در نظریه اجتماعی کنش، ساختار و تناقض در تحلیل اجتماعی. ترجمه محمد رضایی. تهران: سُعاد.
گیدنز، آنتونی (1378). سیاست، جامعه­شناسی و نظریه اجتماعی. ترجمه منوچهر صبوری. تهران: نی.
گیدنز، آنتونی (1371). جامعه­شناسی. ترجمه منوچهر صبوری. تهران: نی.
مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی. دوره 20. جلسه 16.
مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی. دوره 23. جلسه 6.
مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی. دوره 74. جلسه 73.
ناظم، رزا (1382). تاریخ شفاهی گروه ابوذر. تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
نجاتی، غلامرضا (1372). تاریخ سیاسی بیست و پنج ساله ایران. ج 2. تهران: مؤسسه خدمات فرهنگی رسا.
نجاری­راد، تقی (1378). ساواک و نقش آن در تحولات داخلی رژیم شاه. تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
نراقی، حسن (1348). آثار تاریخی شهرستانهای کاشان و نطنز. تهران: سلسله انتشارات انجمن آثار ملی.
ب) نشریات
روزنامه اطلاعات
نامه فرنگستان
ج) مصاحبه‌ها
باباخانی، پروین؛ نطنز، اردیبهشت 1396
باباخانی، علی­اکبر؛ نطنز، اردیبهشت 1396
دشتله، عباس­علی؛ نطنز، اردیبهشت 1396
سالکی، علی؛ نطنز، اردیبهشت 1396
سالکی، محمدرضا؛ نطنز، اردیبهشت 1396
عبدالکریمی، اکبر؛ نطنز اردیبهشت 1396
مومنی، محمدعلی؛ نطنز اردیبهشت 1396
مشربی­بادی، علی؛ نطنز اردیبهشت 1396
د) اسناد
آرشیو مرکز اسناد انقلاب اسلامی، سند شماره‌: 00066241