اصول اخلاقی تربیت متعاطیان حکمرانی اسلامی از منظر نهج البلاغه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 پژوهشگر مرکز علم و فناوری اسلامی دانشگاه امام حسین (علیه السلام)

2 استادیار دانشکده پیامبر اعظم (ص)

چکیده

اخلاق یکی از محوری‌ترین ارکان جامعه به‌حساب می‌آید؛ انبیاء الهی مبعوث شدند تا اخلاق را در عالم فراگیر نمایند چنانکه پیامبر گرامی اسلام(صلی الله علیه و آله) هدف مبعوث شدنشان را تکمیل کردن مکارم اخلاق بیان می‌کنند؛ بنیانگذار انقلاب اسلامی ایران امام خمینی(رحمه الله علیه) نیز در آثار خود توجه ویژه‌ای به مسئله‌ی اخلاق دارند تا جایی که حتی در کتب فقهی‌ای مثل تحریر- الوسیله نیز مسائل اخلاقی را مورد بحث و بررسی قرار می‌دهند؛ از طرفی بر اساس اندیشه امامین انقلاب اسلامی تحقق حکومت اسلامی شرط لازم رسیدن به تمدن اسلامی است و روشن است که رکن اصلی حکومت اسلامی؛ متعاطیان حکمرانی و مدیران حکومت هستند به این معنا که تا شرایط برای تربیت حکمرانان و مدیران در جامعه‌ی اسلامی مهیا نشود حکومت اسلامی ایجاد نخواهد شد؛ کتاب شریف نهج البلاغه به این مسأله به‌طور ویژه پرداخته است تا جایی که امیرالمومنین علیه السلام در عهدنامه مالک اشتر در کنار هر دستور حکومتی یک یا چند دستور تربیتی اخلاقی دارند؛ در این نوشتار سعی شده است که با روش تحلیل مضمون اصول تربیتی حکمرانی اسلامی از منظر نهج البلاغه در قالب سه مهارت مبنایی-شناختی و مهارت رفتاری و مهارت معنوی تبیین گردد تا سهمی هرچند ناچیز در پیشبرد منویات مقام معظم رهبری(حفظه الله) در زمینه تحقق تمدن اسلامی داشته باشد؛ و در انتها این مهارت‌ها در قالب یک جدول ارائه می‌گردد.
سؤال اصلی(یا هدف اصلی)
هدف اصلی در این مقاله بیان شاخصه‌های مهم اخلاقی برای بسترسازی حکمرانی اسلامی با محوریت متعاطیان این امر از منظر نهج‌‌البلاغه می‌باشد.
در این نوشتار سعی شده که اصول اخلاقی مهمی که لازمه حکمرانی اسلامی است و در نهج البلاغه روی آن تأکید شده است احصاء گردد؛ با این رویکرد که تا زمانی که توجه ویژه به تغییر در ساحت درونی آحاد جامعه برای تربیت متعاطیان حکمرانی صورت نگیرد تغییر در ساحت اجتماع بما هو اجتماع ممکن نخواهد بود؛ بر همین اساس بررسی قواعد اخلاقی از منظر نهج البلاغه می‌تواند افقی نو در این راستا پیش روی محققین قرار دهد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

the Ethical Principles of Educating the Sufferers of Islamic Governance from the Perspective of Nahj al-Balaghah

نویسندگان [English]

  • amirhossein gazor 1
  • mohamadhossein alipur 2
1 Researcher of Islamic Science and Technology Center of Imam Hussein University
2 Assistant Professor of the Faculty of the Great Prophet
چکیده [English]

According to the Imams of the Islamic Revolution, the realization of the Islamic government is a necessary condition for achieving Islamic civilization, and it is clear that the main pillar of the Islamic government; The successors are the rulers and managers of the government in the sense that the Islamic government will not be established until the conditions are created for the training of rulers and managers in the Islamic society; They have one or more moral education orders next to each government order; In this article, an attempt has been made to explain the educational principles of Islamic governance from the perspective of Nahj al-Balaghah in the form of three basic cognitive skills, behavioral skills and spiritual skills According to the Imams of the Islamic Revolution, the realization of the Islamic government is a necessary condition for achieving Islamic civilization, and it is clear that the main pillar of the Islamic government

کلیدواژه‌ها [English]

  • Islamic Director
  • Nahj al-Balaghah
  • Moral Education
  • Islamic Governance

Smiley face

مراجع

  1. قرآن کریم.
  2. نهج البلاغه، سیدرضی، ترجمه دشتی، 1379، قم، مشهور.
  3. ابن منظور، ۱۴۱۶ق، لسان العرب، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
  4. ابن طاووس على بن موسى، 1376، محاسبة النفس، تهران، انتشارات مرتضوی.
  5. ابن ابی فراس، 1436، تنبیه الخواطر، انتشارات العتبه الحسینیه المقدسه.
  6. اعرافی، علیرضا؛ موسوی، سید نقی (1391)، تعریف تربیت و تطبیق آن بر حرکت فلسفی، تربیت اسلامی، شماره 14، 7-28.
  7. امام خمینی، 1371، شرح چهل حدیث، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
  8. امام خمینی، 1385، تحریرالوسیله، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى.
  9. پاینده ابوالقاسم، 1362، نهج الفصاحه، تهران، انتشارات جاویدان.
  10. تمیمی آمدی عبد الواحد بن محمد، 1410، غرر الحکم، بیروت، دار الکتب الاسلامی.
  11. حرعاملی محمد بن حسن، 1424، وسائل‏الشیعة، قم، ناشر موسسه نشر اسلامی.
  12. حکیمی محمدرضا، 1395، الحیاة، ترجمه احمد آرام، تهران، نشر دلیل ما.
  13. حجتی محمدباقر، 1385، اسلام و تعلیم و تربیت، قم، دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
  14. حرانی ابن شعبه، 1404، تحف‌العقول، قم، موسسه نشر اسلامی.
  15. رشیدپور مجید، 1390، آشنایی با تعلیم و تربیت اسلامی، تهران، انتشارات انجمن اولیاء و مربیان.
  16. ری شهری محمد، 1386، میزان الحکمه، قم، موسسه علمی فرهنگی دارالحدیث، سازمان چاپ و نشر.
  17. طیّب سیّد عبدالحسین، 1370، أطیب البیان فی تفسیر القرآن، تهران، کتابفروشی اسلام.
  18. فیض کاشانی محمد، 1373، تفسیر صافی، تهران، انتشارات مکتبة الصدر.
  19. قائمی علی، 1378، زمینۀ تربیت، تهران، انتشارات امیری.
  20. قمی علی بن ابراهیم، 1404، تفسیر قمی، قم، انتشارات دارالکتاب.
  21. کلینی محمد بن یعقوب، 1407، اصول کافی، بیروت، دارالکتب الاسلامیه.
  22. مطهری مرتضی، 1374، آشنایى با علوم اسلامى، تهران، نشر صدرا.
  23. مصباح یزدی محمدتقی، 1394، فلسفه اخلاق، قم، موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
  24. مجلسی محمدباقر، 1404، بحارالانوار، بیروت، دارالکتب الاسلامیه.
  25. مصباح یزدی محمدتقی، 1395، جهانشناسی، قم، انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
  26. مکارم شیرازی ناصر، 1377، اخلاق در قرآن، قم، مدرسه الامام على بن ابى طالب(ع).
  27. مصباح یزدی محمّدتقی، 1391، راهیان کوی دوست، قم، انتشارات مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمینى.
  28. نراقی محمد مهدی، 1394، جامع السعادات، قم، انتشارات قائم آل علی (علیهم السلام).
  29. نراقی احمد، 1378، معراج السعاده، قم، انتشارات هجرت .
  30. نوری محمد، فلاح محمدرضا، 1387، مبانی و غایات اخلاق اسلامی؛ پگاه حوزه، شماره 239.
دولت پژوهی ایران معاصر
دوره 8، شماره 2 - شماره پیاپی 15
فصلنامه تابستان
شهریور 1401
صفحه 85-121

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 24 اردیبهشت 1401
  • تاریخ بازنگری: 06 شهریور 1401
  • تاریخ پذیرش: 09 شهریور 1401
  • تاریخ انتشار: 01 آبان 1401

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار