تحلیل روند امنیت غذایی جمهوری اسلامی ایران در دو محصول راهبردی گندم و برنج تا سال 1410

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه آینده پژوهی دفاعی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه فرماندهی و ستاد ارتش، تهران، ایران.

2 دکتری ژئوپلیتیک، استادیار دانشگاه فرماندهی و ستاد آجا، تهران، ایران.

چکیده

امنیت غذایی در جهان بر بسیاری از زمینه‌های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی تأثیرگذار است. از آنجا که امنیت غذایی دسترسی به غذای سالم و کافی در همه ایام عمر و برای یک زندگی شاداب بوده و دولت‌ها موظف‌اند آن را تأمین نمایند، از این‌رو حوزه تأمین غذایی یکی از دغدغه‌های اساسی هر حکومتی تلقی می‌شود. در این پژوهش روند تولید دو ماده غذایی راهبردی گندم و برنج در ده سال آینده با توجه به نرخ رشد جمعیت کشور، میزان نیاز مصرف، میزان تولید و میزان واردات آنها به صورت کاربردی- توسعه‌ای با رویکرد مورد کاوی که متکی بر تکنیک تحلیل روند است، بررسی شد. جامعه آماری پژوهش شامل اسناد منتشره از مرکز آمار کشور و سازمان ثبت احوال و اسناد در بخش جمعیت طی سال‌های 1391 تا 1401، گزارش‌های سالیانه وزارت جهاد کشاورزی و دستورالعمل‌های وزارت بهداشت در بازه زمانی مطرح شده است. طبق آمارهای مستخرجه و محاسبات ریاضی و آماری، روند رشد جمعیت کشور تا سال 1410، همچنین میزان تولید، مصرف و میزان واردات دو محصول راهبردی، پیش‌بینی‌های جمعیتی و نیاز کشور به این دو محصول در قالب سناریوهایی انجام پذیرفت. با توجه به سناریوهای تعریف شده و همچنین آمار مهاجرین که خود بخش قابل توجهی از جمعیت کشور است، پیشنهادات سیاستی در انتهای پژوهش مطرح گردید.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analysis of the food security trends of the Islamic Republic of Iran in the two strategic crops of wheat and rice in the horizon of 2032

نویسندگان [English]

  • khalil koulivand 1
  • kamel Moniri 2
1 Department of Defense Futures Studies, Faculty of Social Sciences, Army Command and Staff University, Tehran, Iran.
2 Ph.D. in geopolitics, assistant professor at Command University and Aja Headquarters, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Food security in the world affects many political, economic and social fields. Since food security is the access to healthy and sufficient food throughout life and for a healthy life, and governments are obliged to provide it, therefore the field of food supply is one of the basic concerns of every government. In this research, the production process of two strategic food items, wheat and rice, in the next ten years, according to the growth rate of the country's population, the amount of consumption, the amount of production and the amount of their import, is analyzed in an applied-developmental way with a case study approach that relies on the technique of trend analysis. Checked out. The statistical population of the research includes documents published by the country's statistical center and civil registration organization and documents in the population department during the years 2013-2023, the annual reports of the Ministry of Jihad Agriculture and the instructions of the Ministry of Health during the period. According to the extracted statistics and mathematical and statistical calculations, the growth trend of the country's population until 2032, as well as the amount of production, consumption and import of two strategic products, demographic forecasts and the country's need for these two products were carried out in the form of scenarios. According to the defined scenarios as well as the statistics of immigrants, which is a significant part of the country's population, policy proposals were proposed.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Trend analysis
  • food security
  • horizon 2032
  • population

Smiley face

  1. اخوان کاظمی، مسعود. صادقی، سید شمس الدین. و نیکونهاد، ایوب. (۱۳۹۶)، روندپژوهی فرایند توسعه سیاسی در ایران معاصر، فصلنامه مجلس و راهبرد، ۲۵(۹۵)، صص ۲۰۹-۲۴۶.
  2. امامی، محمد. الماسی، مرتضی. باخدا، حسین. و کلانتری، عیسی. (1400). طراحی الگوی راهبردی امنیت غذایی جمهوری اسلامی ایران با تأکید بر نقش مکانیزاسیون کشاورزی. مطالعات راهبردی سیاستگذاری عمومی، 11(38)، صص 298-322.
  3. باقرزاده آذر، فاطمه. رنج‌پور، رضا. کریمی تکانلو، زهرا. متفکرزاده، محمدعلی. و اسدزاده، احمد. (1395)، فصلنامه نظریه‌های کاربردی اقتصاد، 3 (4)، صص 47-76.
  4. حیدری کمال‌آبادی، رضا. نبی زاده ذوالپیرانی، مجتبی. مجاوریان، سید مجتبی. خانکشی‌پور، غلامرضا. و دزیانی، سعید. (1395). عوامل مؤثر بر مقدار مصرف برنج در سبد غذایی خانوارهای شهرستان رشت، اقتصاد کشاورزی و توسعه، 24 (4)، صص 109-126.
  5. خانجانی، مهدی. کارگر، بهمن. (1402). نقش جمعیت در تولید قدرت ملی و ارتقاء اقتدار ملی. مطالعات دولت پژوهی در جمهوری اسلامی ایران، 8(4)، صص 35-54.
  6. خواجوی، پیمان. (1395). بررسی مسائل و مشکلات سیاست گذاری آب، خاک و امنیت غذایی در ایران. مطالعات راهبردی سیاستگذاری عمومی، 6(20)، صص 165-180.
  7. ذکی دیزجی، حسن، حافظی, نگار. (1401). پدیده خشکسالی و نقش مکانیزاسیون کشاورزی در وقوع یا پیشگیری از آن. مکانیزاسیون کشاورزی، 7(3)، صص 15-26.
  8. زارعی، نسیبه. (1401). تحلیلی بر نوسان قیمت جهانی محصولات گندم، جو، ذرت و سویا (پس از شروع جنگ روسیه و اوکراین). ماهنامه علمی «امنیت اقتصادی»، 10(6)، صص 29-42.
  9. رادخواه علیرضا، ایگدری سهیل، صادقی نژاد ماسوله اسماعیل. (1400) تجمع فلزات سنگین در ماهیان: تهدیدی جدی برای امنیت غذایی و سلامت جامعه. مجله طب دریا. ۳ (۴)، صص ۲۳۶-۲۴۵.
  10. سالم، جلال. (1395)، ارتباط امنیت غذایی با جمعیت شهرنشین و برنامه های توسعه (مطالعه موردی ایران)، فصلنامه مدلسازی اقتصادی، 10(36)، صص 125-140.
  11. عبادی، فرزانه. (1393)، امنیت غذایی و توزیع درآمد، موسسه پژوهش‌های برنامه ریزی و اقتصاد کشاورزی، چاپ اول، تهران.
  12. فارسی، محمد. خواستار، حمزه. (1401). تحلیل و بررسی ساختار مدیریتی و اقدامات اجرایی دولت در حوزه اشتغال ایران. مطالعات دولت پژوهی در جمهوری اسلامی ایران، 8(3)، صص 45-64.
  13. قریب، حسین. (1391)، چشم انداز امنیت غذایی در جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه راهبرد، 21(65)، صص 369-345.
  14. قالیباف، محمدباقر. پیشگاهی فرد، زهرا. افضلی، رسول. حسینی، سید محمد. (1395). تحلیلی ژئوپلیتیکی بر محصول‌های راهبردی کشاورزی ایران (مطالعۀ موردی: گندم). پژوهش‌های جغرافیای انسانی، 48(1)، صص 53-67.
  15. کاویانی راد، مراد. آفتابی، زکیه. و ولی زاده، حوا. (1398)، تبین نسبت امنیت غذایی و امنیت زیست محیطی با تغییر اقلیم، فصلنامه دگرگونی ها و مخاطرات آب و هوایی، 1(2)، صص 21-40.
  16. کوثری، محمدرضا. و اختصاصی، محمدرضا. (1401). بررسی روند خشکسالی هواشناسی و کشاورزی در مناطق نیمه‌خشک، خشک و فراخشک جهان. مهندسی اکوسیستم بیابان، 6(14)، 91-105.
  17. میرزاشاهی، کامران. و غفاری نژاد، سید علی. (1399)، امنیت غذایی با مدیریت پایدار اراضی، فصلنامه مدیریت اراضی، 8(2)، صص 141-155.
  18. Andrea Borlizzi, Mauro Eduardo Delgrossi, Carlo Cafiero, National food security assessment through the analysis of food consumption data from Household Consumption and Expenditure Surveys: The case of Brazil’s Pesquisa de Orçamento Familiares 2008/09, Food Policy, Volume 72, 2017, Pages 20-26.
  19. Charles P. Martin-Shields, Wolfgang Stojetz, Food security and conflict: Empirical challenges and future opportunities for research and policy making on food security and conflict, World Development, Volume 119, 2019, Pages 150-164.
  20. Clapp, J. William G. Moseley, Barbara Burlingame, Paola Termine, (2022), Viewpoint: The case for a six-dimensional food security framework, Food Policy, Volume 106, Pages 263-278.
  21. FAO W. IFAD, 2012. The State of Food Insecurity in the World 2012: Economic Growth is Necessary but not Sufficient to Accelerate Reduction of Hunger and Malnutrition. FAO, Rome.
  22. Hans van Michel, Lindsay Shutes, Hugo Valin, Elke Stehfest, Michiel van Dijk, Marijke Kuiper, Andrzej Tabeau, Willem-Jan van Zeist, Tomoko Hasegawa, Petr Havlik, (2020), Modelling alternative futures of global food security: Insights from FOODSECURE, Global Food Security, Volume 25, Pages 361-379.
  23. Katharina Waha, Francesco Accatino, Cecile Godde, Cyrille Rigolot, Jessica Bogard, Joao Pedro Domingues, Elisabetta Gotor, Mario Herrero, Guillaume Martin, Daniel Mason-D’Croz, Francesco Tacconi, Mark van Wijk, (2022),The benefits and trade-offs of agricultural diversity for food security in low- and middle-income countries: A review of existing knowledge and evidence, Global Food Security, Volume 33, Pages 124-141.
  24. Sikhulumile Sinyolo, (2020), Technology adoption and household food security among rural households in South Africa: The role of improved maize varieties, Technology in Society, Volume 60, Pages 72-86.
  25. Tutunchi, H,‎ Ebrahimi-Mameghani, M, Asghari-Jafarabadi, M,‎ Farrin, N,‎ Tabrizi, S,‎ Vaghef-Mehrabany, E,‎ Ostadrahimi, A. (2020)‎: Is the modified household food security survey (HFSS) questionnaire a practical tool for screening food insecurity?‎ Evidence from northwest of Iran.‎ In BMC public health 20 (1), p.‎
  26. Warren, E., Hawkesworth, S., Cécile Knai, (2015), Investigating the association between urban agriculture and food security, dietary diversity, and nutritional status: A systematic literature review, Food Policy, Volume 53, Pages 54-66.