بررسی نقش روزنامه‌های صدر مشروطه در شکست قیام (با تاکید بر چهار روزنامه حبل المتین، مساوات، صور اسرافیل و روح القدس)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه مطالعات تاریخ انقلاب اسلامی / دانشکده مطالعات اجتماعی / دانشگاه جامع امام حسین (ع) / مشهد / ایران

2 استادیار، تاریخ انقلاب، دانشگاه جامع امام حسین(ع)، تهران، ایران.

3 مدرس و پژوهشگر، تاریخ انقلاب، دانشگاه جامع امام حسین(ع)، تهران، ایران.

چکیده

شکل‌گیری و پیروزی نهضت مشروطه در کنار همه‌ی تغییرات در جامعه‌ی ایرانی، تأثیرات فراوانی در حوزه‌ی ژورنالیسم و روزنامه‌نگاری برجای گذاشت. افزایش تعداد عناوین روزنامه‌ها و مجلات، گسترش موضوعات مورد توجه ژورنالیست‌ها، افزایش قابل توجه تعداد ژورنالیست‌های جامعه‌ی ایران و علاوه بر این‌ها، ورود محتوایی ژورنالیست‌ها به حوزه‌هایی که زمانی جزو خطوط قرمز جامعه‌ی ایرانی بود، همه و همه فقط بخشی از مفاهیم قابل بررسی در ارتباط با ژورنالیسم دوره‌ی مشروطه است. روزنامه‌نگاران در این برهه با استفاده از فضای باز سیاسی ایجادشده، قلم به نقد صریح و گاهی غیرمنطقی موضوعاتی گشودند که در ذهن جامعه ایرانی جزو خطوط قرمز محسوب می‌شد. نقد مبانی هویتی جامعه‌ی ایرانی، نقد ویژگی‌ها و شاخص‌های فرهنگی جامعه‌ی ایرانی، دامن زدن بر ناامنی اجتماعی و سیاسی،‌ در وهله‌ی اول باعث فاصله گرفتن رهبرانی همچون شیخ فضل‌الله نوری و در وهله‌ی دوم توده‌ی مردم از روشنفکران و حتی نمایندگان مجلس شد. فاصله گرفتن مردم و رهبران بیش و پیش از همه‌چیز تأثیر مستقیم و مخرب خود را بر نهضت گذاشت و این نهال نوپا را بی‌مدافع رها کرد. در نوشتار حاضر تلاش شده است با نگاهی آسیب‌شناسانه به محتوای منتشر شده در روزنامه‌های مشروطه‌ی اول (تأکید بر چهار روزنامه‌ی صور اسرافیل، مساوات، روح‌القدس و حبل‌المتین) نقش آن‌ها در سرخوردگی مردم از ادامه‌ی قیام بررسی شود. برای این منظور از روش تحلیل محتوا استفاده شده است و پس از بررسی متون منتشرشده توسط این روزنامه‌ها در سال‌های مشروطه‌ی اول، تعداد و فراوانی مطالب منتقدانه‌ی آن‌ها محاسبه و نسبت این محتوا به کل محتوای منتشرشده بررسی شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Investigating the role of First Constitutional newspapers in the defeat of the uprising (emphasis on the four newspapers of Sur Esrafil, Mosawat, Rooh al-Quds, and Habal al-Matin)

نویسندگان [English]

  • Mahdi Zare 1
  • Hojatollah Izadi Dastanaei 2
  • Majid Nejat Poor 3
1 Department of historical study
2 Assistant Professor, History of the Revolution, Imam Hossein (AS) University, Tehran, Iran.
3 High teacher, History of the Revolution, Imam Hossein (AS) University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

The formation and victory of the constitutional movement, along with all the social and political changes in the Iranian society, left many effects in the field of journalism. At that time, using the created political open space, journalists opened their pens to express and sometimes crossed the cultural red lines in the minds of the Iranian society. Criticizing the foundations of the identity of Iranian society, criticizing the characteristics and cultural indicators of Iranian society, fueling social and political insecurity, in the first place caused the distance of leaders like Sheikh Fazlullah Nouri, and after that made the people to keep distance from the intellectuals and even the members of parliament. Distancing people and leaders more and more than anything had a direct and destructive effect on the movement and left that defenseless. In the present article, an attempt has been made to analyze the content published in the first constitutional newspapers (emphasis on the four newspapers of Sur Esrafil, Mosawat, Rooh al-Quds, and Habal al-Matin) with a pathological look at their role in people's disillusionment with the continuation of the uprising. For this purpose, the content analysis method has been used and after reviewing the texts published by these newspapers in the first years of the constitution, the number and frequency of their critical content has been calculated and the ratio of this content to the total published content has been checked.



Keywords: Newspaper - Mosawat – Sur-e-Esrafil - Ruhol Al Quds – Habl Al-Matin - Constitutionalis

کلیدواژه‌ها [English]

  • Mosawat"
  • Sur-e-Esrafil"
  • Ruhol Al Quds"
  • Habl Al-Matin"
  • "
  • Constitutionalis"

Smiley face

  1. آبادیان. حسین (۱۳۸۳)، بحران مشروطیت در ایران، تهران: موسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی.
  2. آدمیت. فریدون (۱۳۸۸)، مجلس اول و بحران آزادی، تهران: روشنگران.
  3. براون. ادوارد. ج (۱۳۷۶)، انقلاب مشروطیت ایران، مهری قزوینی، تهران: کویر.
  4. براون. ادوارد، ج (۱۳۴۱)، تاریخ مطبوعات و ادبیات ایران، رضا صالح‌زاده، تهران: کانون معرفت تهران.
  5. تافلر، ا. (1372). موج سوم (شهیندخت خوارزمی)، تهران: سیمرغ.
  6. ترکمان. محمد (۱۳۶۲)، رسائل، اعلامیه‌ها، مکتوبات و...، شهید شیخ فضل‌الله نوری، تهران: موسسه خدمات فرهنگی رسا.
  7. خامنه‌ای. سید علی (۱۳۹۶)، دغدغه‌های فرهنگی، قم: موسسه ایمان جهادی.
  8. رضوانی. هما (۱۳۶۲)، لوایح آقا شیخ فضل‌الله نوری، تهران: نشر تاریخ.
  9. زورق. محمدحسن(1392)، ارتباطات و آگاهی جلد ۱، تهران: نشر سروش.
  10. صدر هاشمی. محمد (۱۳۶۳)، تاریخ جراید و مجلات ایران ۴ جلد، تهران: انتشارات کمال.
  11. کمره‌ای. سید محمد (۱۳۸۲)، روزنامه‌ی خاطرات، به کوشش محمد جواد مرادی نیا، تهران: شیرازه.
  12. مجد الاسلام کرمانی. احمد (۱۳۵۱)، تاریخ انحطاط مجلس، تهران: دانشگاه اصفهان.
  13. محیط طباطبایی. سید محمد (۱۳۶۶)، تاریخ تحلیلی مطبوعات ایران، تهران: بعثت و شعبات تابعه.
  14. مستوفی. عبدالله (۱۳۹۹)، شرح زندگانی من (۳ جلد)، تهران: زوار.
  15. ملک‌زاده. مهدی (۱۳۸۳)، تاریخ انقلاب مشروطیت، تهران: سخن.
  16. هدایت، مهدی قلی (۱۳۶۳)، گزارش ایران، به اهتمام علی صوتی، تهران: نقره.
  17. محمدزاده. محمدجعفر (1394)، افراط و تفریط در مطبوعات دوره مشروطه (آسیب‌شناسی رویکردهای انتقادی در نشریات صوراسرافیل، حبل‌المتین، قانون، تمدن و مجلس)، مجله مطالعات رسانه و امت، سال دوم، شماره ۳
  18. روزنامه‌ی روح‌القدس، شماره‌ی اول، تهران
  19. روزنامه‌ی مساوات، شماره‌ی ۱۶، تهران
  20. روزنامه‌ی صوراسرافیل، شماره‌ی ۱۲، تهران
  21. روزنامه‌ی مساوات، شماره‌ی ۲۵، تهران
  22. روزنامه‌ی مساوات، شماره‌ی ۲، تهران
  23. صوراسرافیل، شماره‌ی ۲۳، تهران