قلمرو اصل مصلحت در برقراری روابط نظامی جمهوری اسلامی با کفار حربی از دیدگاه فقیه های معاصر شیعه با تأکید بر آراء فقهی امام خمینی (ره)

نوع مقاله : سیاست خارجی ایران

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه جامع امام حسین(ع)

2 استادیار دانشگاه جامع امام حسین(ع)

چکیده

 از صدر اسلام تاکنون، روابط خارجی دولت اسلامی موردتوجه اولیای دین و فقهای اسلامی بوده و استنباط احکام روابط خارجی مسلمانان با غیرمسلمانان در لابه‌لای مباحث فقهی آنان ذکر شده است. در عصر حاضر، با پیروزی انقلاب و تشکیل حکومت جمهوری اسلامی بر مبنای فقه شیعه، همواره یکی از چالش‌های روبه‌روی این حکومت، چگونگی و دایره برقراری روابط خارجی با دیگر دولت‌ها آن‌هم در نظم جدید جهانی بوده و هست؛ به‌خصوص در مواردی که ارتباط با برخی دولت‌های متخاصم ضروری می‌نماید. حال پرسش پژوهش حاضر این است که بر اساس استنباطات فقهی فقهای معاصر، علی‌الخصوص مرحوم امام (ره)، جایگاه اصل مصلحت در برقراری روابط نظامی با کافران (حربی و غیرحربی) و دشمنان دین چیست؟ فرضیه پژوهش نیز این است که بر اساس فقه پویای حضرت امام (ره) و برخی دیگر از فقهای معاصر، استنباطات جدید و برداشت‌های نوینی از منابع فقهی می‌توان ارائه داد که تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری حکومت اسلامی در برقراری روابط با دولت‌ها، حتی دولت‌های متخاصم را تسهیل می‌نماید.
بر این اساس، پژوهش حاضر با روش پژوهشی توصیفی-تحلیلی به واکاوی منابع فقهی شیعه و نظرات فقهای معاصر، خصوصاً آراء فقهی حضرت امام خمینی (ره) پرداخته است. نتیجه آنکه بر اساس آرای فقهی حضرت امام (ره) در تعریف از ولایت مطلقه فقیه و اصل مصلحت، اساساً احکام روابط خارجی (ازجمله رابطه نظامی با دشمن) در حیطه تصمیمات حکومتی است و حکم قطعی و ثابتی ندارد و با توجه به مصلحت کشور و مردم، می‌توان حتی حکم اولیه به برقراری برخی روابط خاص مثل رابطه نظامی با دولت‌های متخاصم داد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The scope of the principle of expediency in the establishment of military relations between the Islamic Republic and the war infidels from the point of view of contemporary Shiite jurists with an emphasis on the jurisprudential opinions of Imam Khome

نویسندگان [English]

  • hossein pooraskary 1
  • majid behestani 2
1 Imam Hossein Comprehensive University
2 u
چکیده [English]

From the beginning of Islam until now, the foreign relations of the Islamic state have been the focus of religious leaders and Islamic jurists, and the inference of rulings on the foreign relations of Muslims with non-Muslims has been mentioned in their jurisprudence discussions. In the current era, with the victory of the revolution and the establishment of the Islamic Republic of Iran based on Shia jurisprudence, one of the challenges facing this government has always been and is the way and scope of establishing foreign relations with other governments in the new world order. Especially in cases where communication with some hostile governments is necessary. Now, the question of the current research is that based on the jurisprudential conclusions of contemporary jurists, especially the late Imam (RA), what is the position of the principle of expediency in establishing military relations with infidels (military and non-military) and enemies of religion? The hypothesis of the research is that based on the dynamic jurisprudence of the Imam (RA) and some other contemporary jurists, new inferences and new interpretations of jurisprudential sources can be presented that facilitate the decision-making and decision-making of the Islamic government in establishing relations with governments, even hostile governments. Shows Based on this, the present study analyzed the Shia jurisprudential sources and the opinions of contemporary jurists, especially the jurisprudential opinions of Hazrat Imam Khomeini (RA) using a descriptive-analytical research method. The result is that according to the jurisprudence opinions of Hazrat Imam (RA) in the definition of absolute jurisprudence and the principle of expediency, basically the rulings of foreign relations (including military relations with the enemy) are in the scope of government decisions and do not have a definite and fixed ruling, and considering the expediency of the country and People, you can even give a preliminary order to establish some special relations, such as military relations with hostile states.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Political jurisprudence
  • military infidel
  • principle of expediency
  • jurisprudence
  • foreign relations

Smiley face

  1. ابن منظور، محمد بن مکرم (1414ق)، لسان العرب، بیروت: دار صادر
  2. ابن هشام (بی‌تا)، السیرة النبویه، تحقیق محی الدین عبدالمجید، بیروت: مطبعة السعاده
  3. اصفهانی، سید ابوالحسن (1380)، وسیلة النجاة، با تعلیقات امام خمینی، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى
  4. امام خمینی، سید روح‌الله (1385)، المکاسب المحرمة، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی
  5. امام خمینی، سید روح‌الله (1388)، کتاب البیع، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی
  6. امام خمینی، سید روح‌الله (1390)، تحریر الوسیلة، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی
  7. امام خمینی، سید روح‌الله (1422ق)، کتاب الطهاره، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی
  8. انصاری، مرتضی (1398)، المکاسب، قم: مجمع الفکر الاسلامی
  9. ‏بحرانی، یوسف (بی‌تا)، الحدائق الناضرة، قم: مؤسسة النشر الاسلامی
  10. بهجت، محمدتقی (1423ق)، وسیلة النجاة، قم: شفق
  11. تبریزی، جواد (1431ق)، إرشاد الطالب فی شرح المکاسب، قم: دارالصدیقة الشهیدة
  12. تجلیل تبریزی، ابوطالب (1379)، التعلیقة الاستدلالیة على تحریر الوسیلة، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى
  13. حر عاملی، محمد بن حسن (1418ق)، وسائل الشیعه،‏ قم: مؤسسة آل البیت علیهم‌السلام لإحیاء التراث
  14. حکیم، سید محمدتقی (بی‌تا)، الاصول العامه للفقه المقارن، قم: مؤسسة آل‌البیت (ع)
  15. حلى، ابن ادریس (1410ق)، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوى، قم: دفتر انتشارات اسلامى
  16. خویی، سید‌ابوالقاسم (1371ش)، مصباح الفقاهه، بی‌جا: وجدانی
  17. روحانی، سید محمدصادق (1428ق)، منهاج الفقاهه، قم: انوار الهدی
  18. سبحانی، جعفر (1416ق)، المواهب فی تحریر احکام المکاسب، قم: مؤسسه الامام الصادق(ع)
  19. سلار دیلمی (بی‌تا)، المراسم، در سلسله الینابیع الفقهیه، گردآوری مروارید، مشهد: مؤسسه فقه الشیعه
  20. شهید اول، محمد بن مکی (1400ق)، القواعد و الفوائد، قم: دفتر تبلیغات اسلامی
  21. شهید اول، محمد بن مکی (1410ق)، اللمعة الدمشقیة، بیروت: دار التراث
  22. شهید اول، محمد بن مکی (1412ق)، الدروس الشرعیة فی فقه الامامیة، قم: آل‌البیت (ع)
  23. شیخ مفید، محمّد بن محمد (1413ق)، المقنعه، قم: کنگره جهانى هزاره شیخ مفید
  24. صافی گلپایگانی، لطف‌الله (بی‌تا)، هدایة العباد، قم: مؤسسة السیدة المعصومة (علیها السلام)
  25. صدر، سید محمدباقر (1417ق)، اقتصادنا، قم: مکتب الإعلام الإسلامی
  26. صدوق، محمد بن علی (1385ق)، علل الشرایع، قم: مکتبة الداوری
  27. صدوق، محمد بن علی (1404ق)، مَن لایَحضُرُه الفقیه، قم: چاپ علی‌اکبر غفاری
  28. طباطبایی یزدی، سید محمدکاظم (1370)، حاشیة المکاسب، قم: اسماعیلیان
  29. طباطبایی، سید محمدحسین (1368)، المیزان، قم: انتشارات اسلامی
  30. طریحی، فخرالدین (1405ق)، مجمع البحرین، تهران: مکتب نشر الثقافة الاسلامیة
  31. طوسی، محمد بن حسن (1363)، الاستبصار، تهران: دار الکتب الاسلامیه
  32. طوسی، محمد بن حسن (1387)، المبسوط فی فقه الامامیة، تهران: المکتبة المرتضویة
  33. طوسی، محمد بن حسن (بی‌تا)، النهایه، بیروت: دارالکتاب العربی ‏
  34. فاضل لنکرانی، محمد (1385)، تفصیل الشریعة- المکاسب المحرمه، قم: مرکز فقه الائمه الاطهار
  35. فخر رازی، محمد بن عمر (1420ق)، المحصول فی علم الاصول، بیروت: المکتبة العصریة
  36. کاشف الغطاء، جعفر (1422ق)، کشف الغطاء عن مبهمات شریعة الغراء، قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم
  37. کاشف الغطاء، علی (1408ق)، مصادر الحکم الشرعی و القانون المدنی، نجف: مطبعة الآداب
  38. مجلسی، محمدباقر (1403ق)، بحار الانوار، بیروت: مؤسسه الرسالة
  39. محقق حلی، جعفر بن حسن (1409ق)، شرائع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، تهران: چاپ صادق شیرازی
  40. محقق کرکی، علی بن حسین (1414ق)، جامع المقاصد، قم: مؤسسة آل البیت لاحیاء التراث
  41. مقدس اردبیلی، احمد بن محمد (1409ق)، مجمع ‌الفائدة و البرهان فی شرح ارشاد الاذهان، قم: چاپ مجتبی عراقی، ‏علی‌پناه اشتهاردی، و حسین یزدی اصفهانی
  42. مکارم شیرازی، ناصر (1425ق)، انوار الفقاهه، قم: مدرسه الامام على بن ابى طالب(ع)
  43. مکارم شیرازی، ناصر (1427ق)، دایره المعارف فقه مقارن، قم: مدرسه الامام على بن ابى طالب (ع)
  44. منتظری، حسینعلی (1417ق)، دراسات فی المکاسب المحرمه، قم: انتشارات دفتر مرجع، 1417ق
  45. مؤسسة دائرة معارف الفقه الاسلامی (1424ق)، المعجم الفقهی لکتب الشیخ الطوسی، قم: مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت (ع)
  46. موسوی گلپایگانی، سید محمدرضا (1371)، هدایة العباد، قم: دار القرآن الکریم‌
  47. نائینی، محمدحسین (1382)، تنبیه الامة و تنزیه المله، قم: بوستان کتاب
  48. نجفی، محمدحسن (1404ق)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، بیروت: دار إحیاء التراث العربی
  49. نراقی، احمد بن محمدمهدی (1415ق)، مستند الشیعة فی احکام الشریعة، قم: مؤسسة آل البیت لاحیاء التراث
  50. نراقی، احمد بن محمدمهدی (1417ق)، عوائد الایام، قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم
  51. نوری، میرزا حسین (1409ق)، مستدرک الوسائل، بیروت: مؤسسة آل البیت لاحیاء التراث
  52. Arista, Mohammad Javad (2009), A Look at the Analytical Foundations of the Islamic Republic of Iran, Qom: Bostan Kitab[In Persian]
  53. Esfahani, Seyyed Abolhasan (1380), Wasila al-Najat, with comments by Imam Khomeini, Tehran: Imam Khomeini Works Editing and Publishing Institute [In Persian]
  54. Imam Khomeini, Seyyed Ruhollah (1378), Imam's book, Tehran: Imam Khomeini's Writing and Publishing Institute [In Persian]
  55. Imam Khomeini, Seyyed Ruhollah (1385), Kashf al-Asrar, Tehran: Institute for Editing and Publishing Imam Khomeini's Works[In Persian]
  56. Khosropanah, Abdul Hossein (1378), the place of expediency in provincial government, articles of Imam Khomeini's (pbuh) congress and the thought of Islamic government[In Persian]
  57. Alidoost, Ebrahim (2016), Jurisprudence and Maslahat, Tehran: Islamic Culture and Thought Research Institute Publishing Organization[In Persian]
  58. Amid Zanjani, Abbas Ali (1377), political jurisprudence, Tehran: Samt[In Persian]
  59. Fakhar Tousi, Javad (2016), The Place of Maslahat in the Sharia, Tehran: Institute for Editing and Publishing the Works of Imam Khomeini[In Persian]
  60. Framkin, David, (2016), A Peace to End All Peaces, translated by Daud Heydari and Mofid Alizadeh, 2 vols., Tehran: Duniya Ekhtaz Publications. [In Persian]
  61. Makarem Shirazi, Nasser (1387), Tafsir_e Nemooneh, Qom: Madrasa al-Imam Ali bin Abi Talib (a.s.) [In Persian]
  62. Makarem Shirazi, Nasser (1427 AH), Encyclopedia of Comparred Jurisprudence, Qom: Madrasa al-Imam Ali Bin Abi Talib (AS) [In Persian]
  63. Nouhi, Hamidreza (1386), Jurisprudence rules in the works of Imam Khomeini (RA), Qom: Imam Khomeini Works Editing and Publishing Institute. [In Persian]
  64. Alidoost, Ebrahim (2010), "Religion, Sharia and Maslahat", Qabasat, No. 61, pp. 40-5[In Persian]
  65. Mazinani, Mohammad Sadeq (1377), "The interests of the system from Imam Khomeini's point of view", Hozha Magazine, No. 85 and 86 [In Persian]
دوره 9، شماره 4
زمستان 1402
اسفند 1402
صفحه 147-172
  • تاریخ دریافت: 16 دی 1402
  • تاریخ بازنگری: 28 بهمن 1402
  • تاریخ پذیرش: 16 اسفند 1402
  • تاریخ انتشار: 26 اسفند 1402