چگونگی شکل‌گیری روایت انقلاب اسلامی ایران از منظر تئوری ساخت روایت با تأکید بر نقش رسانه

نوع مقاله : تاریخ معاصر ایران

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری دانشگاه تهران، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 دانشگاه پیام نور شهرستان قوچان، قوچان، ایران

3 علوم سیاسی-مطالعات سیاسی انقلاب اسلامی-دانشگاه شاهد تهران، تهران، ایران

چکیده

جایگاه رسانه و روایت در قالب‌بندی حافظه تاریخی و هویت جمعی در نظریه‌های تبیین‌کننده انقلاب اسلامی ایران کمتر موردتوجه بوده است. ازهمین‌رهگذر، پژوهش حاضر به بررسی روند شکل‌گیری روایت پیرامون انقلاب اسلامی پرداخت و از ملاحظه نظری ساخت روایت برای روشن کردن پویایی‌های موجود استفاده کرد. سؤال پژوهش این بود که نقش رسانه‌های رسمی، رسانه‌های غیررسمی، نخبگان سیاسی، رویدادها و زمینه‌های اجتماعی-سیاسی در ساخت و انتشار روایت انقلاب اسلامی چه بوده است. با روش‌شناسی توصیفی-تحلیلی، یعنی با توصیف بستر تاریخی انقلاب اسلامی و با تحلیل مؤلفه‌های روایی و دلالت‌های آن‌ها نتایج نشان داد که باوجود مجهز بودن پهلوی دوم به طیف وسیعی از رسانه‌های رسمی (رادیو، تلویزیون، روزنامه و کتب) برای تبلیغات و تثبیت روایت پهلوی، به‌دلیل ضعف و تناقض ایدئولوژیکی، با روایت شکست روبه‌رو شد و رسانه‌های غیررسمی (نوارکاست، اعلامیه، مساجد و منابر) و نخبگان سیاسی با رهبری امام خمینی (ره) با ایدئولوژی برآمده از بافت فرهنگی و دینی جامعه ایران، بر برداشت‌ها و نگرش‌های عمومی و ساخت روایت، در طول و بعد از انقلاب اسلامی تأثیر گذاشتند. به عبارتی تأثیر متقابل رسانه‌های غیررسمی و روایت‌های تاریخی در شکل دادن به رویدادهای انقلابی مهم بوده و نشان می‌دهد که روایت در انقلاب اسلامی نقش مهمی در شکل‌گیری و ترویج گفتمان انقلابی و هویت‌بخشی به آن داشته است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The formation of the narrative of the Islamic Revolution of Iran from the perspective of narrative construction theory, with emphasis on the role of media

نویسندگان [English]

  • Mohammadreza Salehi Vasigh 1
  • Ali Akbarpour Almeh joghi 2
  • Mohammad bagher mokarami pour 3
1 Doctoral student of University of Tehran, Faculty of Law and Political Sciences, University of Tehran, Tehran, Iran
2 Payam Noor University of Qochan, Qochan, Iran
3 Political Science-Political Studies of the Islamic Revolution-Shahed University of Tehran, Tehran, Iran
چکیده [English]

The role of media and narrative in shaping historical memory and collective identity in the explanatory theories of the Iranian Islamic Revolution has received little attention. Therefore, this study examines the process of narrative formation around the Islamic Revolution and utilizes a theoretical framework of narrative analysis to clarify the existing dynamics. The research question was: What has been the role of official media, unofficial media, political elites, events, and social-political contexts in constructing and disseminating the narrative of the Islamic Revolution? Through a descriptive-analytical methodology, which involved describing the historical context of the Islamic Revolution and analyzing its narrative components and implications, the results showed that despite the second Pahlavi dynasty being equipped with a wide range of official media (radio, television, newspapers, and books) for propaganda and the establishment of the Pahlavi narrative, it faced narrative failure due to ideological weakness and contradictions. In contrast, unofficial media (cassette tapes, leaflets, mosques, and pulpits) and political elites, led by Imam Khomeini (may he rest in peace), influenced public perceptions and attitudes as well as narrative construction, drawing from the cultural and religious fabric of Iranian society during and after the Islamic Revolution. In other words, the reciprocal influence of unofficial media and historical narratives has been crucial in shaping revolutionary events, demonstrating that narrative played a significant role in forming and promoting revolutionary discourse and providing identity during the Islamic Revolution.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Islamic Revolution
  • Narrative Construction
  • Government
  • Media
  • Second Pahlavi